Không khí căng thẳng Trung – Nhật khi Trung Quốc liên tục đưa ra các cảnh báo mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, từ ngoại giao, du lịch, du học cho đến an ninh hàng hải. Tâm điểm của cuộc đối đầu ngoại giao này bắt nguồn từ phát biểu gây tranh cãi của Takaichi Sanae về khả năng Tokyo có thể can thiệp quân sự nếu Đài Loan bị tấn công.
Phát ngôn được xem là “nhạy cảm” nhất của Nhật Bản trong nhiều năm qua đã lập tức châm ngòi cho phản ứng dữ dội từ Bắc Kinh. Và điều đáng chú ý là, dù bị Trung Quốc yêu cầu rút lại lời nói, bà Takaichi nhất quyết từ chối.
Xem thêm thông tin việc Tân Chủ tịch Hà Nội Nguyễn Đức Trung có lợi thế đặc biệt gì?
Từ ngày 14/11, truyền thông và các bộ ngành Trung Quốc liên tục phát đi những lời cảnh báo, phản đối và tuyên bố cứng rắn, tạo nên làn sóng ngoại giao chưa từng thấy trong quan hệ hai nước suốt thời gian gần đây.
Cảnh báo du học và du lịch đồng loạt được ban hành: Tín hiệu đỏ đầu tiên
Ngày 16/11, không lâu sau loạt tuyên bố ngoại giao gay gắt, Bộ Giáo dục Trung Quốc bất ngờ ban hành cảnh báo du học sang Nhật Bản. Đây là cảnh báo du học thứ tư trong năm 2025 – con số đủ để cho thấy mức độ nghiêm trọng của tình hình.
Theo đó, Bộ Giáo dục khuyến cáo công dân Trung Quốc cần “tính toán cẩn thận” trước khi quyết định sang Nhật du học, viện dẫn lý do tình trạng bất ổn xã hội và gia tăng tội phạm nhắm vào công dân Trung Quốc. Cảnh báo này ngay lập tức tác động lớn đến cộng đồng sinh viên Trung Quốc đang chuẩn bị nhập học hoặc đã học tại Nhật Bản, khiến dẫn hướng dư luận rằng Tokyo hiện không còn là điểm đến an toàn.
Xem thêm các tin tức hữu ích tại Fanpage Tin nóng hổi và hóng biến nhanh tại Tin trong ngõ
Không lâu sau đó, Bộ Văn hóa và Du lịch Trung Quốc cũng công bố khuyến cáo tương tự đối với khách du lịch. Bộ này nhấn mạnh rằng những phát biểu của Thủ tướng Nhật “làm xấu đi nghiêm trọng bầu không khí giao lưu nhân dân”, gây nguy cơ đối với an toàn của công dân Trung Quốc đang hoặc sắp tới Nhật Bản. Bộ kêu gọi tránh du lịch trong thời gian hiện tại và yêu cầu du khách đang ở Nhật theo dõi tình hình trị an, tăng cường tự bảo vệ.
Ngay trong tối 16/11, nhiều hãng hàng không Trung Quốc đồng loạt thông báo cho phép hoàn tiền hoặc đổi vé miễn phí đối với các chặng bay đến Nhật – một động thái hiếm gặp, làm dấy lên suy đoán rằng Trung Quốc đang tạo rào chắn mạnh nhằm giảm giao lưu nhân dân giữa hai nước.
Bộ Ngoại giao và cơ quan ngoại giao Trung Quốc tại Nhật: Giọng điệu cứng rắn hiếm thấy
Trước đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cùng Đại sứ quán và Lãnh sự quán tại Nhật Bản, đã đưa ra cảnh báo với nội dung trực tiếp hơn: khuyến cáo công dân tránh đến Nhật Bản, đồng thời đề nghị những người đang ở Nhật phải đặc biệt cảnh giác trước tình hình an ninh.
Đây là lần hiếm hoi Trung Quốc sử dụng nhiều cơ quan ngoại giao cùng lúc để gửi chung một thông điệp, cho thấy mức độ nhạy cảm của phát ngôn liên quan đến Đài Loan.
Truyền thông Trung Quốc dồn dập phản đối: Từ Nhân Dân Nhật Báo đến Tân Hoa Xã đều lên tiếng
Từ ngày 14/11, giới truyền thông Trung Quốc bắt đầu mở chiến dịch truyền thông phản đối gay gắt Tokyo.
Trong bài xã luận sáng 17/11, Nhân Dân Nhật Báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc, mô tả phát biểu của Thủ tướng Takaichi về Đài Loan là “quan điểm lịch sử, trật tự và chiến lược cực kỳ sai lầm và nguy hiểm”. Tờ báo cảnh báo rằng Trung Quốc phải “cảnh giác cao độ với định hướng chiến lược” của Nhật Bản và nhấn mạnh việc “lợi dụng vấn đề Đài Loan để gây rắc rối chính là tự chuốc lấy rắc rối”.
Chiều cùng ngày, Tân Hoa Xã tiếp tục công bố bài viết khẳng định phát ngôn của bà Takaichi là “nước cờ liều lĩnh”, vượt khỏi giới hạn hiến pháp Nhật Bản và “đánh cược với an ninh toàn khu vực”. Ngôn từ mạnh mẽ, trực diện và liên tục xuất hiện trên các mặt báo lớn đã cho thấy Trung Quốc đang cố tình tạo sức ép dư luận nhằm đẩy Tokyo vào thế bị động.
Ngay cả các tài khoản thuộc hệ thống truyền thông nhà nước, như Yuyuantantian của Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV), cũng đồng loạt đăng tải cảnh báo rằng “Trung Quốc đã sẵn sàng thực hiện các biện pháp đáp trả thực chất với Nhật Bản”. Đây không còn là phát ngôn mang tính ngoại giao thông thường, mà là lời nhắn trực tiếp rằng Bắc Kinh có thể sớm hành động.
Tờ Báo Quân Giải phóng, cơ quan truyền thông chính thức của quân đội Trung Quốc, thậm chí đăng trang nhất với dòng tiêu đề đầy tính răn đe:
“Nhật Bản sẽ vấp phải sự phản công quyết liệt nếu dám can thiệp quân sự vào tình hình hai bờ Eo biển Đài Loan.”
Trung Quốc điều tàu áp sát Senkaku/Điếu Ngư: Tín hiệu quân sự rõ rệt
Cùng lúc mặt trận ngoại giao dâng cao, mặt trận trên biển cũng xuất hiện những chuyển động đáng chú ý.
Hải cảnh Trung Quốc thông báo đã triển khai đội hình tàu tuần tra áp sát vùng biển quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư – nơi Nhật Bản đang kiểm soát, nhưng Trung Quốc tuyên bố chủ quyền.
Bắc Kinh gọi đây là “hoạt động hợp pháp”, khẳng định nhằm bảo vệ quyền lợi trên vùng biển này. Động thái được xem là lời đáp trả trực tiếp với Tokyo sau phát biểu của Thủ tướng Nhật Bản.
Cho đến hiện tại, giới chức Nhật chưa đưa ra bình luận, nhưng việc tàu hai nước chạm mặt nhau gần Senkaku/Điếu Ngư vốn không phải chuyện mới. Tuy nhiên, việc Trung Quốc điều tàu đúng thời điểm căng thẳng bùng lên khiến tình hình trở nên nhạy cảm hơn bao giờ hết.
Senkaku/Điếu Ngư là quần đảo không người ở, cách Tokyo gần 1.900 km và Thượng Hải khoảng 600 km. Sau khi Nhật Bản quốc hữu hóa nhóm đảo này năm 2012, tần suất tàu Trung Quốc hoạt động gần khu vực đã tăng mạnh, tạo nên một trong những điểm nóng nguy hiểm nhất Đông Á.
Nhật Bản đối mặt với áp lực ngoại giao nặng nề
Phát ngôn của Thủ tướng Takaichi Sanae rằng Nhật Bản “có thể hành động nếu Đài Loan bị tấn công” đã đưa Tokyo vào tâm bão ngoại giao.
Đây là lần hiếm hoi một lãnh đạo Nhật Bản công khai đề cập khả năng can thiệp quân sự liên quan đến Đài Loan – vấn đề mà Nhật Bản trước nay vẫn cố giữ “mơ hồ chiến lược”, tương tự Mỹ. Cách tiếp cận truyền thống này được xem là biện pháp giảm thiểu rủi ro đối với quan hệ với Trung Quốc.
Nhưng phát biểu của bà Takaichi đã phá vỡ sự mơ hồ đó, khiến Trung Quốc phản ứng quyết liệt và triệu đại sứ Nhật – lần đầu tiên trong hơn hai năm qua.
Khi Bắc Kinh công bố loạt cảnh báo du học và du lịch ngày 16/11, Tokyo chỉ có thể đưa ra lời kêu gọi ngắn gọn rằng Trung Quốc nên “áp dụng những biện pháp phù hợp”, song không nói rõ thêm chi tiết. Điều này cho thấy Nhật đang ở thế bị động và không muốn làm căng thẳng leo thang thêm.
Căng thẳng Trung – Nhật bước sang giai đoạn nhạy cảm nhất nhiều năm
Cho đến lúc này, cả hai quốc gia đều chọn cách thể hiện sức mạnh bằng những tuyên bố và động thái nhằm củng cố lập trường.
Trung Quốc coi Đài Loan là phần lãnh thổ không thể tách rời và luôn khẳng định sẵn sàng sử dụng mọi biện pháp để thống nhất. Điều này khiến bất kỳ phát ngôn nào của Tokyo liên quan đến khả năng can thiệp đều được xem là hành động “vượt lằn ranh đỏ”.
Trong khi đó, Nhật Bản phải đối mặt với những lo ngại an ninh khu vực ngày càng tăng, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng hiện diện quân sự ở khu vực Thái Bình Dương.
Căng thẳng Đài Loan, tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư và các phát biểu của lãnh đạo hai nước đang tạo nên tam giác xung đột mới, khiến quan hệ Trung – Nhật có nguy cơ bước vào giai đoạn đối đầu nguy hiểm.
