Bộ Công an quản lý IP, bước thay đổi khiến người dân Internet phải chú ý
Dự thảo Luật An ninh mạng sửa đổi đang được Quốc hội thảo luận đã gây xôn xao dư luận bởi một điểm mấu chốt: Bộ Công an quản lý IP và kiểm soát sâu hơn đối với định danh, dữ liệu và giao dịch trên Internet. Nếu được thông qua, đây sẽ là lần đầu tiên địa chỉ IP – vốn được xem như “dấu vân tay” của mỗi thiết bị trên mạng – được giao cho lực lượng an ninh quản lý trực tiếp. Điều này đồng nghĩa mọi hoạt động trực tuyến của người dân sẽ được theo dõi, đối chiếu và định danh chặt chẽ hơn bao giờ hết.
Xem thêm vụ việc hot: Lê Trung Khoa bị khởi tố: Ai là người đứng sau trang thoibao.de và bê bối chính trị – kinh tế
Trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao, lừa đảo trực tuyến và rò rỉ dữ liệu bùng nổ, việc Bộ Công an mở rộng quyền hạn không phải không có lý do. Tuy nhiên, thay đổi này cũng khiến nhiều người đặt câu hỏi: quyền riêng tư, quyền ẩn danh trên mạng, mức độ tự do của người dùng Internet sẽ biến đổi thế nào khi Bộ Công an nắm toàn bộ hệ thống định danh IP?
Không gian mạng bùng nổ nhưng rủi ro leo thang, lý do Bộ Công an muốn siết chặt
Từ khi Internet vào Việt Nam năm 1997 đến nay, không gian mạng đã trở thành nền tảng trọng yếu của kinh tế, xã hội, tài chính, truyền thông và an ninh quốc gia. Nhưng song song với sự phát triển, tấn công mạng, lừa đảo, đánh cắp tài khoản, chiếm quyền truy cập, xâm nhập vào hệ thống doanh nghiệp và lộ lọt thông tin cá nhân diễn ra dồn dập hơn từng ngày.
Hai bộ luật đang cùng tồn tại — Luật An toàn thông tin mạng và Luật An ninh mạng — sau nhiều năm đã bộc lộ sự chồng chéo, không thống nhất, gây khó trong xử lý tình huống thực tế. Đặc biệt, từ 1/3/2025, Bộ Công an chính thức tiếp nhận thêm nhiều nhiệm vụ quản lý an toàn thông tin từ các bộ khác, trở thành trung tâm điều phối an ninh mạng quốc gia.
Đây là lý do dự thảo Luật An ninh mạng sửa đổi được xây dựng với mục tiêu gộp hai luật thành một hệ thống quản lý thống nhất, trong đó Bộ Công an chịu trách nhiệm toàn diện, bao gồm cả quản lý định danh IP.
Xem thêm sự kiện: Căng thẳng Trung – Nhật leo thang: Trung Quốc dàn trận, điều tàu chiến áp sát “điểm nóng”
Địa chỉ IP – “dấu vân tay” của người dùng Internet sẽ thuộc quyền quản lý của Bộ Công an
Trong dự thảo mới, nội dung gây chú ý nhất chính là việc Bộ Công an chịu trách nhiệm xây dựng cơ chế định danh địa chỉ IP, quản lý thông tin đăng ký tài khoản số, kiểm soát dữ liệu và điều phối xử lý vi phạm trên không gian mạng. Địa chỉ IP là mã số định danh của thiết bị trên mạng Internet, cho biết địa điểm, thời gian và kết nối của người dùng. Nói cách khác, IP là chiếc “dấu vân tay” số, theo người dùng trong mọi thao tác online: truy cập website, đăng nhập mạng xã hội, giao dịch ngân hàng, bình luận, đăng bài hay gửi dữ liệu.
Khi Bộ Công an quản lý IP, mọi IP của tổ chức và cá nhân đều sẽ được gắn với danh tính thật. Điều này giúp lực lượng an ninh xác định nguồn gốc hành vi phạm pháp nhanh hơn, tăng khả năng điều tra và giảm phụ thuộc vào nhà mạng. Bộ cũng cho biết IP hiện nay thay đổi liên tục giữa các thuê bao hoặc bị thu hồi nhưng chưa có cơ quan nào quản lý theo góc độ an ninh trật tự. Việc phải chờ nhà mạng cung cấp IP làm chậm quá trình nghiệp vụ, khiến nhiều vụ lừa đảo và tấn công mạng “trôi” mất dấu.
Xem thêm các tin tức hữu ích tại Fanpage Tin nóng hổi và hóng biến nhanh tại Tin trong ngõ
Vì vậy, dự thảo yêu cầu doanh nghiệp viễn thông phải định danh IP của từng người dùng, lưu trữ và cung cấp ngay khi lực lượng chuyên trách yêu cầu. Với quy định này, mức độ giám sát sẽ tăng mạnh, hạn chế tối đa tình trạng “ẩn danh”, đặc biệt là với những người cố ý dùng IP giả (fake IP), VPN, địa chỉ ảo để che dấu hoạt động trên mạng.
Người dân sẽ bị quản lý ra sao khi Bộ Công an nắm IP?
Vì từ khóa chính là Bộ Công an quản lý IP, ta phải phân tích rõ tác động.
Khi dự thảo trở thành luật, người dân sử dụng Internet sẽ chịu sự quản lý theo các hướng:
Thứ nhất, mọi hành vi trực tuyến đều có địa chỉ IP gắn với danh tính thật. Bình luận kích động, lừa đảo, phát tán tin giả, lập tài khoản ảo, nhảy mạng, dùng nhiều thiết bị để tránh bị lần vết… tất cả đều sẽ bị xác định dễ dàng nhờ IP định danh. Mức độ an toàn sẽ tăng, nhưng mức độ riêng tư giảm.
Thứ hai, việc sử dụng VPN hay phần mềm ẩn danh có thể bị kiểm soát chặt hơn. Các nền tảng xuyên biên giới cũng phải phối hợp định danh IP người dùng tại Việt Nam. Điều này có thể làm giảm khả năng truy cập ẩn danh mà nhiều người vẫn sử dụng để bảo vệ sự riêng tư.
Thứ ba, doanh nghiệp viễn thông phải thiết lập hệ thống kết nối, cho phép Bộ Công an tiếp cận dữ liệu và đường truyền phục vụ điều tra. Điều này đồng nghĩa nhà mạng không còn toàn quyền trong việc cung cấp hoặc từ chối cung cấp dữ liệu.
Thứ tư, tài khoản số của người dân — từ ngân hàng đến mạng xã hội — sẽ phải định danh nghiêm ngặt hơn để đồng nhất với IP. Nhiều tài khoản ảo, tài khoản mua bán, tài khoản đa nhân cách sẽ khó duy trì.
Tác động tổng thể có thể tóm lại: Internet ở Việt Nam sẽ minh bạch, an toàn nhưng ít ẩn danh hơn.
Bộ Công an kiểm soát sâu hơn nhờ quyền yêu cầu gỡ bỏ thông tin vi phạm
Dự thảo cũng bổ sung quyền yêu cầu doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Internet gỡ bỏ thông tin vi phạm pháp luật về an ninh mạng. Khi Bộ Công an quản lý IP và đồng thời nắm quyền điều phối xử lý dữ liệu, tốc độ yêu cầu gỡ thông tin sẽ nhanh hơn và quyết liệt hơn. Những nội dung bị coi là độc hại, vi phạm pháp luật, nguy cơ gây bất ổn sẽ bị xử lý gần như tức thời. Doanh nghiệp không còn quyền trì hoãn hoặc chờ xem xét như trước.
Người đứng đầu hệ thống thông tin quan trọng phải có chứng chỉ mạng do Bộ Công an cấp
Bên cạnh việc Bộ Công an quản lý IP, dự thảo còn đưa ra quy định mới: lãnh đạo các hệ thống thông tin trọng yếu phải có chứng chỉ an ninh mạng. Điều này xuất phát từ thực tế nhiều cơ quan chưa có nhân lực chuyên sâu, dẫn đến xử lý sự cố chậm, gây thiệt hại lớn. Bộ Công an sẽ là đơn vị chủ trì sát hạch và cấp chứng chỉ, đảm bảo người đứng đầu đủ kiến thức để vận hành hệ thống quan trọng.
Kinh phí dành cho an ninh mạng phải tối thiểu 10% dự án CNTT
Dự thảo quy định mọi dự án công nghệ thông tin của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị và doanh nghiệp nhà nước phải dành tối thiểu 10% kinh phí để bảo vệ an ninh mạng. Đây là mức được cho là theo tiêu chuẩn quốc tế và được nêu trong chỉ thị của Thủ tướng. Việc này cho thấy nhà nước ưu tiên bảo mật hạ tầng số lên hàng đầu, trong đó Bộ Công an là cơ quan trực tiếp triển khai và giám sát.
Khuyến khích sử dụng công nghệ an ninh mạng nội địa để tăng tự chủ quốc gia
Dự thảo cũng nhấn mạnh việc phát triển thiết bị số, phần mềm an ninh mạng và các sản phẩm bảo mật “Made in Vietnam”. Nhà nước sẽ thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và kiểm định sản phẩm nội địa để giảm phụ thuộc nước ngoài, nâng cao chủ quyền số.
Bộ Công an quản lý IP sẽ thay đổi căn bản cách người dân sử dụng Internet
Khi dự thảo đi vào hiệu lực, việc Bộ Công an quản lý IP sẽ tạo ra bước chuyển quan trọng nhất trong quản lý không gian mạng suốt nhiều năm qua. Người dân sẽ được bảo vệ tốt hơn trước tội phạm mạng, nhưng đồng thời mức độ giám sát, minh bạch hóa và định danh bắt buộc cũng cao hơn. Internet sẽ an toàn hơn, nhưng sự ẩn danh vốn dĩ được xem là “vùng tự do” của người dùng có thể sẽ giảm đi rõ rệt.
